Menü
Miras Davaları

Ortaklığın Giderilmesi Davası – 18 Soru / 18 Cevap

Ortaklığın Giderilmesi Davası

Ortaklığın giderilmesi davası hakkında merak edilenleri bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, aşağıda bulunan yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda randevu almak için bizlere ulaşabilirsiniz.

Ortaklığın Giderilmesi Davası Nedir?

Ortaklığın giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda ortaklar arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu kapsamda ortaklığın giderilmesine ilişkin davalar, paylı mülkiyete veya elbirliği ile mülkiyete tabi olan bir maldaki ortaklığın sonlandırılması amacıyla açılan dava türüdür. Bu dava, izale-i şuyu davası olarak da bilinmektedir.

Ortaklığın Giderilmesi Davası

Ortaklığın Giderilmesi Davasının Tarafları Kimlerdir?

Ortaklığın giderilmesi davasının tarafları, palı mülkiyete veya elbirliği ile mülkiyete konu olan malın hissedarlarıdır. Bu sebeple bu davanın tarafları, çoğunlukla kendisine miras kalan kişilerdir. Ancak mirasçılık ilişkisi olmayan mallarda da ortaklığın giderilmesi davası açılması mümkündür. Örneğin bir malda ortak olan eşler de boşanma davası sonrasında ortaklığın giderilmesi davası açabilirler. Ortaklığın tarafı olan herkes, diğer ortaklara karşı bu davayı açarak, paydaşlığın sonlanmasını ve maldaki hakkının kendisine verilmesini isteme hakkına sahiptir. Birden fazla ortağın birleşerek diğer ortaklara karşı ortaklığın giderilmesini istemesi de mümkündür.

Ortaklığın giderilmesi davası, sonuçları itibariyle tüm ortakların haklarını etkileyen davalardandır. Bu sebeple bu davada tüm ortakların taraf olarak gösterilmesi zorunludur. Bu bağlamda ortaklığın giderilmesi davasında taraflardan biri vefat ederse, vefat eden tarafın mirasçılarının davaya dahil edilmesi ve taraf teşkilinin sağlanması gerekir.

Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 7. Hukuk Dairesi 2021/6973 E., 2021/3298 K. 29.11.2021 T.

“Paydaşlığın giderilmesi davasını paydaşlardan biri veya birkaçı diğer paydaşlara karşı açar. HMK’nın 27. maddesi uyarınca davada bütün paydaşların yer alması zorunludur. Paydaşlardan veya ortaklardan birinin ölümü halinde alınacak mirasçılık belgesine göre mirasçılarının davaya katılmaları sağlandıktan sonra işin esasının incelenmesi gerekir.

Taraf teşkili kamu düzenine ilişkin olup re’sen yargılamanın her aşamasında göz önünde bulundurulması gerekir. Savunma hakkı, Anayasanın 36. maddesi ile güvence altına alınmış olup, 6100 sayılı HMK’nın 27. maddesinde de “Hukuki dinlenilme hakkı” başlığı altında ayrıca düzenlenmiştir. Hakim, tarafları dinlemeden veya iddia ve savunmalarını bildirmeleri için kanuna uygun biçimde davet etmeden hükmünü veremez. Buna göre hakim iddia ve savunma haklarını kullanabilmeleri için tarafları duruşmaya çağırmak zorundadır.

Somut olaya gelince; dava konusu taşınmazlarda tapu kayıt maliki Hayriye Coşkun mirasçılarından davacı … ile davalılar … ve … yargılama sırasında vefat etmiştir. Yargılama sırasında anılan mirasçıların mirasçılık belgeleri ilgilisinden temin edilerek mirasçıları yargılamaya dahil edilmemiştir.

Ayrıca dava konusu 115574 ada 75 parsel sayılı taşınmazın tapu kayıt maliklerinden Mustafa oğlu Muhittin Atak davaya dahil edilmeden karar verilmiştir. Adı geçen paydaş sağ ise kendisinin, ölü ise ilgilisinden mirasçılık belgesi temin edilmeli, mirasçıları davaya usulüne uygun dahil edilerek karar verilmelidir.

Bu durumda mahkemece güncel tapu kaydı ve mirasçılık belgeleri getirtilerek, gerekirse aralıklarla sorulmak suretiyle tüm paydaşların davaya dahil edilmesi ve HMK’nın 27. maddesi uyarınca taraf teşkili sağlandıktan sonra işin esası hakkında bir karar verilmesi gerekmektedir.”

Ortaklığın Giderilmesi Davası Hangi Hallerde Açılır?

Ortaklığın giderilmesi davası, ortaklığa konu olan bir malın bulunduğu ve bu maldaki ortaklığın devam edemez hale geldiği her durumda açılır. Nitekim yasal hükümler gereğince kimseyi ortak mülkiyete zorlamak mümkün değildir. Dolayısıyla ortaklardan birisi istediği zaman ortaklığın sona erdirmek için dava açabilir.

Ortaklığın Giderilmesi Nasıl Yapılmaktadır?

Taraflar, ortaklığın nasıl sona erdirileceği konusunda anlaşabilirler. Ancak ortakların bu konuda anlaşamamaları durumunda malın niteliğine göre iki ayrı yöntemle ortaklığın sona erdirilmesi istenebilir. Ortaklar, ortaklığın satış yoluyla giderilmesini veya ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesini isteyebilirler. Satış yoluyla ortaklığın giderilmesinde, ortaklığa konu malın icradan satışı yapılır ve satış sonrasında elde edilen bedel, ortaklar arasında bölüşülür. Aynen taksim yoluyla ortaklığın giderilmesi ise, ortaklığa konu malın paraya çevrilmeden doğrudan bölünmesidir.

Ortaklık konusu olan malın, aynen taksim yoluyla mı yoksa satış yoluyla mı giderileceği, tarafların bu konudaki talepleri ve malın niteliğine göre belirlenir. Ortaklık konusu olan mal, hisse oranında bölmeye müsaitse aynen taksim yoluyla ortaklığın giderilmesi istenebilir. Örneğin bir tarlada aynen taksim yoluyla ortaklığın giderilmesi mümkündür. Ancak bir dairenin ortadan bölünmesi veya bir aracın iki eşit parçaya bölünmesi mümkün olmadığı için bu tür mallarda ortaklığın aynen taksimini talep etmek mümkün değildir.

İzaleyi şuyu

Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Nasıl Yapılır?

Satış yoluyla ortaklığın giderilmesi, ortaklığa konu olan taşınır veya taşınmaz malın icra yoluyla satılarak bedelinin ortaklar arasında bölüştürülmesidir. Ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verildikten sonra satış işlemleri icra tarafından yürütülür. İcra müdürlüğü, ortaklığa konu maldaki ortaklığın gidermek için açık artırma ile satışa dair prosedürleri gerçekleştirir. Bu kapsamda ortaklığa konu mal, açık artırmaya çıkarılır ve mevzuattaki açık artırma kurallara göre satılır. Açık artırma işleminde malın değerinden daha azına satılmasını önlemek amacıyla bilirkişi tarafından taşınmazın bedeli tespit edilir.

İcra marifetiyle açık artırmada taşınmaz, kıymet takdiri değerinin %50’sinden aşağı olmayacak şekilde en yüksek bedeli teklif edene ihale edilir. İhale alıcısına teminat bedelinin üzerindeki satış bedelini ödemesi için en fazla 10 gün süre verilir. Bu süre içinde alıcı, satın alma bedelini ödemezse ikinci en yüksek teklifi yapana tebligat yoluyla bildirimde bulunulur ve satın almak isteyip istemediği sorulur. İkinci en yüksek teklifi yapan kişi, satın almak istediğini belirtirse 3 gün içinde satış bedelini yatırması gerektiği bildirilir. İhale sonucu satış bedeli satış dosyasına yatırılır. Sonrasında satış masrafları, ihale bedelinden düşülür ve son olarak kalan bedel, mirasçılar arasında pay edilir. Mirasçıların payları banka hesaplarına kendi adlarıyla aktarılır ve böylece ortaklık satış yoluyla giderilmiş olur.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Açık Artırmaya Kimler Katılabilir?

Ortaklığın giderilmesi davasında satış, açık arttırma yoluyla yapılmaktadır. Bu nedenle satışa ortaklığın tarafı olmasa da herkes katılabilir.

Hissedarlar Arasında Satış Yapılması Mümkün Müdür?

Yukarıda ifade ettiğimiz üzere ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verildikten sonra satış işlemleri icra müdürlüğü tarafından yürütülür. İcra müdürlüğünün satış yoluyla ortaklığın giderilmesine dair işlemlerine herkes katılabilir. Ancak bazı durumlarda ortaklar, ortaklığa konu malın üçüncü kişilere satılmasını istemeyebilirler. Bu durumlarda tüm paydaşlar bir araya gelerek satışın ortaklar arasında yapılması hususunda oybirliğiyle anlaşabilirler. Böyle bir anlaşmanın olması durumunda, ortaklığın giderilmesi için açılacak davada hissedarlar arasında satış yapılmaktadır. Bu durumda açık artırma yoluna gidilemez ve paylaşıma konu mal, sadece paydaşlar arasında satışa konu olur. Ancak paydaşlardan bir tanesinin açık artıma istemesi durumunda ortaklığa konu olan malın açık artırma yoluna gidilmesi yapılır.

Ortaklığın Giderilmesi Davası Devam Ederken Hisse Devri Yapılabilir Mi?

Ortaklığın giderilmesi davası devam ederken hak sahibi paydaşlar, hisselerini satabilirler.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Sadece Satış İstenebilir Mi?

Ortaklığın giderilmesi davasında sadece satış istenmesi mümkündür. Paydaşlar sadece satış isterlerse hakim talebe bağlı kalarak karar verir. Taraflar, satış istemiş ise hakim bu taleple bağlıdır. Bu tür durumlarda ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesine karar verilemez.

Ecrimisil

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Önalım Hakkı Var Mıdır?

Önalım hakkı, paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda bir paydaşın taşınmazdaki payını, kısmen veya tamamen üçüncü kişiye satması halinde, diğer paydaşlara, satılan bu payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Önalım hakkının kullanılmasıyla bu hakkı kullanan paydaş ile alıcı arasında kapsam ve şartları satıcı ile davalı arasında yapılan sözleşmenin aynı olan bir satım ilişkisi kurulmuş olur. Önalım bedeli tapuda gösterilen satış bedeli ile davalı tarafından ödenen harç ve masrafların toplamından ibarettir.

Paylı mülkiyete konu olan bir malda, paydaşlardan birinin hissesini üçüncü kişiye satması halinde diğer paydaş ön alım hakkını kullanarak, payın kendisine satılmasını isteyebilir. Buradaki öne alım hakkı kanundan kaynaklanmaktadır. Ancak ortaklığın giderilmesi davası, hukuken bir alım-satım niteliğinde değildir. Bu sebeple ortaklığın giderilmesi davalarında önalım hakkının kullanımı mümkün değildir.

Ancak dava konusu taşınmaz hakkında tapu iptali ve tescil davası bulunması halinde, bu davanın sonunda pay ve paydaş durumu değişebilir. Bu durumun sonucu olarak ortaklığın giderilmesi davasının sonucu da tapu iptal ve tescil davasından etkilenecektir. Bu nedenle, ön alım nedeniyle açılacak tapu iptali ve tescil davalarının görülmekte olan ortaklığın giderilmesi davası için bekletici mesele yapılması gerekir. Yine paylı malda mülkiyet talebi olduğunda da bekletici mesele yapılması gerekir.

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 2016/28894 E., 2018/2496 K. 14.03.2018 T.
“TMK’nun 733/1. maddesine göre; cebri artırmayla satışlarda ön alım hakkı kullanılamaz. Somut olayda, önalım davası ortaklığın giderilmesine ilişkin kararın kesinleşmesinden sonra açılmış olup, anılan davada henüz tapuda iptal ve tescile ilişkin herhangi bir hüküm verilmediğinden ve dolayısıyla önalım hakkı cebri icrayı engellemeyeceğinden, mahkemece satış işlemlerinin durdurulmasına karar verilmesi yerinde değildir. Bu durumda, şikayetçi, önalım davası sonucu adına oluşacak tapu kaydına dayalı olarak ihtilaflı payla ilgili taleplerini genel mahkemede açacağı davada ileri sürebileceğinden, mahkemece istemin reddine karar verilmesi gerekir”

Ortaklığın Giderilmesi Davası Ne Kadar Sürer?

Ortaklığın giderilmesi davası, basit yargılama usulüne tabiidir. Bu sebeple bu davalar, alacak davalarına göre daha kısa sürmektedir. Dava süreci, dilekçeler aşaması ile başlar ve bu aşama sona erdikten sonra duruşmalar yapılır. Mahkemenin yoğunluğuna ve yapılacak araştırmaların sonucuna göre süre değişmektedir. Ancak ortaklığın giderilmesi davasının ortalama 1-1,5 yıl sürdüğünü söylemek mümkündür. Başkaca bir dava açılarak, ortaklığın giderilmesi davasının bekletici mesele yapıldığı durumlarda ise süreç daha da uzamaktadır.

Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Davası harcı Ne Kadar?

Ortaklığın giderilmesi davaları, maktu harca tabidir. Bu sebeple ödenecek harç, davaya konu olan malın değerine oranla artmaz veya azalmaz. Ortaklığın giderilmesi davasında ödenecek maktu harç, yaklaşık olarak 700-TL’dir. Ancak bu harç her sene değişmektedir. Davayı açan taraf, dava harcını ve mahkeme giderlerini davanın başında ödenmek zorundadır. Ancak davanın sonunda bu gider diğer maliklere payları oranında paylaştırılmaktadır. Aynı şekilde satış ve paylaştırma giderleri de maliklerin payları oranında belirlenmektedir.

Ecrimisil

Paylı Mülkiyette Ortaklığın Giderilmesi Davası Açılabilir Mi?

Paylı mülkiyete konu maldaki ortaklığın devam edememesi durumunda ortaklığın giderilmesi davası açılması mümkündür.

Ortaklığın Giderilmesi Davasından Hangi Mahkemeler Görevli ve Yetkilidir? 

Ortaklığın giderilmesi davalarında sulh hukuk mahkemeleri görevlidir. Sulh hukuk mahkemeleri dışındaki mahkemelerde ortaklığın giderilmesi davası açılamaz.

Ortaklığın giderilmesi davasında yetkili mahkeme ise ikili ayrıma tabidir. Buna göre;

  • Taşınmaz maldaki ortaklığın giderilmesi talep edildiği durumlarda davanın, taşınmazın bulunduğu yerde açılması gerekir. Bu kapsamda arsa, tarla, daire, dükkan gibi taşınmazlardaki ortaklığın giderilmesi davasının, taşınmazın bulunduğu yerdeki sulh hukuk mahkemesinden açılması gerekir.
  • Taşınır mallardaki ortaklığın giderilmesi talep edildiğinde ise genel yetki kuralları geçerlidir. Bu tür durumlarda davanın, davalının ikametgahında açılması gerekir. Örneğin bir araç üzerindeki ortaklığın giderilmesi davasının, davalının ikametindeki sulh hukuk mahkemesinde açılması gerekir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Ecrimisil Talep Edilebilir Mi?

Ecrimisil, bir malın haksız şekilde işgal edilmesinden kaynaklanan tazminattır. Bir malın, tasarrufta bulunma ve kullanma yetkisine sahip olmayanlar tarafından, sahibinin rızası dışında kullanılması durumunda ecrimisil talep edilmesi mümkündür. Ortaklardan birinin, diğerinin payını kullanmasını haksız şekilde engellediği durumlarda ecrimisil davası açılması mümkündür. Örneğin elbirliği ile malik olunan bir konutun, ortaklardan biri tarafından kiraya verilmesi durumunda diğer ortaklar ecrimisil talep edebilir.

Ayrıca ecrimisil davalarında genel yetkili mahkemeler görevlidir. Ortaklığın giderilmesi davalarında ise sulh hukuk mahkemeleri görevlidir. Bu sebeple ortaklığın giderilmesi davası içinde ecrimisil talep edilemez. Bu konudaki talepler bakımından ayrıca başvuruda bulunulması gerekir.

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2020/2397 E., 2021/5617 K., 29.06.2021 T.

“Dava, paydaşlararası ecrimisil istemine ilişkindir.

Kural olarak, men edilmedikçe paydaşlar birbirlerinden ecrimisil isteyemezler. İntifadan men koşulunun gerçekleşmesi de, ecrimisil istenen süreden önce davacı paydaşın davaya konu taşınmazdan ya da gelirinden yararlanmak isteğinin davalı paydaşa bildirilmiş olmasına bağlıdır.

Ancak, bu kuralın yerleşik yargısal uygulamalarla ortaya çıkmış bir takım istisnaları vardır. Bunlar; …, ecrimisil istenen taşınmazın (bağ, bahçe gibi) doğal ürün veren ya da (işyeri, konut gibi) kiraya verilerek hukuksal semere elde edilen yerlerden olması, paylı taşınmazı işgal eden paydaşın bu yerin tamamında hak iddiası ve diğerlerinin paydaşlığını inkar etmesi, paydaşlar arasında yapılan kullanım anlaşması sonucu her paydaşın yararlanacağı ortak taşınmaz veya bölümlerinin belirli bulunması, davacı tarafından diğer paydaşlar aleyhine daha önce bu taşınmaza ilişkin, elatmanın önlenmesi, ortaklığın giderilmesi, ecrimisil ve benzeri davalar açılması veya icra takibi yapılmış olması halleridir.

Yine paydaşlar arasında yapılan kullanım anlaşması sonucu her paydaşın yararlanacağı ortak taşınmaz veya bölümlerinin belli bulunması durumunda, davacı paydaş tarafından davalı paydaş aleyhine bu taşınmaza ilişkin elatmanın önlenmesi, ortaklığın giderilmesi, ecrimisil ve benzeri dava açılması hallerinde yine intifadan men koşulu aranmaz. Bu nedenle, davaya konu taşınmazlar yönünden sayılan istisnalar dışında intifadan men koşulunun gerçekleşmesi aranacak ve intifadan men koşulunun gerçekleştiği iddiası, her türlü delille kanıtlanabilecektir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Keşif Nasıl Yapılır?

Keşif, davaya konu olan bir yerin, mahkeme heyeti ve bilirkişi tarafından bizzat gidilerek görülmesidir. Ortaklığın giderilmesine ilişkin davalarda da keşif önemli delillerden biridir. Mahkemenin keşif yapılmasına karar verilmesi halinde keşif günü tayin edilir. Davacı tarafın da mahkeme tarafından verilen süreler içerisinde keşif harcını ve masraflarını yatırması gerekir. Masrafların yatırılması sonrasında mahkeme heyeti ve görevlendirilen bilirkişiler, adliyeden yola çıkarak dava konusu malın bulunduğu yere gelir.

Ortaklığın giderilmesine ilişkin davalarda keşif yapılırken, dava konusu olan yerin aynen taksim edilmesine imkan olup olmadığı ve dava konusu malın nitelikleri yerinde incelenir. Görevlendirilen bilirkişi, incelemeler sonrasında hazırladığı raporunu mahkemeye sunar.

Yazar Hakkında

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunudur. İstanbul Barosu'na bağlı olarak avukatlık hizmeti vermektedir. Uzmanlık alanı, aile hukukundan kaynaklanan davalardır. Boşanma avukatı olarak Milliyet/Pembenar ekinde köşe yazarlığı yapmaktadır.

Yorumlar

    Yorum Bırak