Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar – 18 Soru/Cevap

Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar hakkında merak edilenleri bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, aşağıda bulunan yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda randevu almak için bizlere ulaşabilirsiniz.

Soruşturma Aşaması Nedir?

Soruşturma aşaması, ceza yargılamasının başlangıç aşamasıdır. Soruşturma aşaması, yetkili makamların suçtan haberdar olması ile başlar ve iddianamenin kabul edilmesiyle sona erer. Soruşturma aşaması, Cumhuriyet Savcısı tarafından yürütülür.

Ceza Muhakemeleri Kanunundaki bu düzenlemeye göre soruşturma aşamasını yürütmekle yetkili olan Cumhuriyet Savcısı; maddi gerçeğin ortaya çıkarılması amacıyla gerekli gördüğü tüm araştırmaları, emrindeki kolluk görevlileri marifetiyle yapar. Basit şüphe üzerinden hareketle şüphelilerinin ifadesini alır, mağdurun ya da şikayetçinin beyanını dinler, tanıkların anlatımlarına başvurur, bilirkişi incelemesi yaptırır bunun gibi ceza hukukuna özgü tüm delil toplama işlemi yapmak suretiyle maddi hakikate ulaşmaya çalışır.

Bu suretle soruşturma aşamasında deliller toplanır ve muhafaza edilir. Yapılan tüm araştırmalar neticesinde; suç işlendiğine dair yeterli şüphe oluştuğu takdirde, Cumhuriyet Savcısı tarafından bir iddianame düzenlenir. Düzenlenen iddianamenin, mahkemece kabul edilmesiyle birlikte kovuşturma aşamasına geçilir.

Bununla beraber soruşturma aşamasında şüphelinin tutuklanması, adli kontrol altına alınması gibi kararlar Cumhuriyet Savcısı tarafından değil; Sulh Ceza Hakimi tarafından verilir.

Kovuşturma Aşaması Nedir?

Kovuşturma aşaması, ceza yargılamasında soruşturma aşamasından sonra gelir. Soruşturma aşaması, iddianamenin kabul edilmesiyle başlar ve hükmün kesinleşmesiyle beraber sona erer. Soruşturma aşamasının neticesinde düzenlenen iddianame mahkemece incelenir. İddianame kabul edildiği takdirde kovuşturma aşaması başlar.

Soruşturma aşamasında toplanan ve muhafaza edilen deliller, kovuşturma aşamasında mahkeme önünde tartışılır. Kovuşturma aşaması halk arası tabiri ile yargılama aşamasıdır. Bu aşamada amaç, maddi gerçeği ortaya çıkarmaktır. Bu suretle yapılan yargılama neticesinde hüküm verilir. Verilen hükmün kesinleşmesi neticesinde ise kovuşturma aşaması sona erer ve bir cezaya hükmedilmiş olması halinde infaz aşamasına geçilir.

Takipsizlik Kararı Nedir?

Takipsizlik kararı, yürürlükten kalkan eski Türk Ceza Kanunu zamanında kullanılan bir tabirdir. Yürürlükte olan Ceza Muhakemeleri Kanunu 172.maddesinde “Cumhuriyet savcısı, soruşturma evresi sonunda, kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması hâllerinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verir.” denilmektedir.

Türk Ceza Kanunundaki bu düzenlemeye göre Cumhuriyet Savcısı, iki halde takipsizlik kararı verebilir. Söz konusu haller suç işlendiği yönünde yeterli şüphe oluşmaması ve kovuşturma olanağının bulunmaması halleridir. Bu haller iddianame düzenlenmesine engel teşkil eder ve soruşturma takipsizlik ile sonuçlanır. Takipsizlik kararı verilmesi halinde kovuşturma aşaması söz konusu olmaz.

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Nedir?

Soruşturma aşamasını yürütmekle görevli olan Cumhuriyet Savcısı, soruşturma aşamasının sonunda bir karar verir. İddianame düzenleyebileceği gibi kovuşturmaya yer olmadığına dair karar da verebilir. Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar Ceza Muhakemeleri Kanunu 172.madde hükmünde düzenlenmiştir.

Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar, soruşturma aşamasını sonlandırır ve bu takdirde kovuşturma aşaması söz konusu olmaz.

Takipsizlik Kararı İle Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Arasında Fark Var Mıdır?

Takipsizlik kararı ve kovuşturmaya yer olmadığına dair karar, teknik anlamda aynı ifadeye karşılık gelmektedir. Bununla beraber takipsizlik kararı, yürürlükten kalkan eski Ceza Muhakemesi Kanunu zamanında kullanılan bir tabirdir. 5271 sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunu ile beraber takipsizlik kararı ifadesinin yerini kovuşturmaya yer olmadığına dair karar ifadesi almıştır. Bu iki kavram arasında hukuki olarak fark bulunmamaktadır.

Hangi Durumlarda Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Verilir?

Ceza Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenen kovuşturmaya yer olmadığına dair karar, suç işlendiğine dair yeterli şüphe oluşmaması ve kovuşturma olanağının bulunmaması hallerinde söz konusu olur. Yetkili makamların suç işlendiğinden haberdar olduğu aşamada şüphe seviyesi, basit şüphedir. Bununla beraber soruşturma aşamasının sonunda iddianame düzenlemek için gerekli olan şüphe seviyesi, yeterli şüphedir. Cumhuriyet Savcısı, yaptığı soruşturma neticesinde iddianame düzenleyebilmek için suç işlendiğine dair yeterli şüphe seviyesine ulaşmalıdır. Aksi takdirde araştırılacak başka bir husus da bulunmuyor ise soruşturma aşamasını devam ettirmekte yarar bulunmamaktadır. Bu takdirde verilmesi gereken karar, kovuşturmaya yer olmadığına dair karardır.

Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesini gerektiren bir başka hal, kovuşturma olanağının bulunmamasıdır. Bu takdirde suç işlendiği hususunda yeterli şüphe bulunsa dahi Cumhuriyet Savcısı iddianame düzenleyemeyecektir. Kovuşturma olanağının bulunmaması, bir nevi muhakeme şartları yokluğuna benzemektedir. Diğer tüm şartlar mevcut olsa dahi iddianame düzenlenmesine engel teşkil eder.

Kovuşturma olanağının bulunmaması halleri; şikayet yokluğu, yaş küçüklüğü, zamanaşımı süresinin dolması, suçun affa uğraması, dava ehliyetinin sürekli olarak kaybedilmesi şeklinde örnek olarak sıralanabilir. Yargıtay 4.Ceza Dairesi de vermiş olduğu bir kararında şikayete tabi suçlarda şikayet yokluğunun kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi sebebi olduğunu vurgulamıştır.

Takipsizlik Kararı Verilmemesi İçin Neler Yapılması Gerekir? 

Takipsizlik kararı, suç işlendiğine dair yeterli şüphe oluşmaması ve kovuşturma olanağının bulunmaması hallerinde söz konusu olur. Bu kapsamda suç işlendiğine dair şüphenin yeterli şüphe seviyesine ulaşması için delillerin doğru ve etkili şekilde toplanmasına katkı sağlamak önem arz eder. Bu noktada maddi gerçeği ortaya çıkarmaya yarar varsa görgü tanıklarının, delillerin bildirilmesi gerekir. Kovuşturma olanağının bulunmaması sebebiyle kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesini önlemek için yapılması gerekenler farklılık arz eder. Bu kapsamda şikayet yapılmamış ise şikayet yapılmasını sağlamak, zamanaşımı süresi dolmadan yetkili makamlara başvurmak, dava ehliyetinin sürekli olarak kaybedildiği iddia edilen hallerde durumun ispatını talep etmek gibi hukuki süreçlerin, özenli şekilde takip edilmesi gerekir.

Bu konuda merak edilen hususlardan biri de savcı hiç ifade almadan takipsizlik kararı verebilir mi sorusudur. Savcının, ifade alındığında suçun oluşmayacağına kanaat getirdiği durumlarda hiç ifade almadan takipsizlik kararı vermesi mümkündür. 

Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı Kim Tarafından Verir?

Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar, soruşturma aşamasını sonuçlandıran bir karardır. Bu kapsamda soruşturma aşamasını yürütmekle yetkili olan Cumhuriyet Savcısı, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı vermek bakımından da yetkili olan kişidir. Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı vermeye yetkili merciinin Cumhuriyet Savcısı olduğu, Ceza Muhakemeleri Kanunun 172. maddesinde açıkça ifade edilmektedir. Kanundaki bu düzenlemede “Cumhuriyet savcısı, soruşturma evresi sonunda, kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması hâllerinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verir.” denilmektedir.

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Kararda Hangi Bilgiler Yer Alır?

Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararda; olayın özellikleri, oluş biçimi, hangi suç kapsamında değerlendirildiği, şüpheli bilgileri, müşteki bilgileri, soruşturma aşamasında toplanan deliller, delillerin somut olayla bağlantısı, kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesinin gerekçesi, kararı veren mercii gibi birçok husus kararda gösterilir. Kovuşturmaya yer olmadığı kararı bu suretle itiraza elverişli halde bulunur. Aynı zamanda kararda itiraz hakkı, itiraz mercii ve itiraz süresi gösterilir.

Takipsizlik Kararı E Devlette Görünür Mü? Nasıl Öğrenilir?

Soruşturma aşaması, kural olarak gizli yürütülen bir aşamadır. Kovuşturma aşamasına geçildiğinde ise alenilik unsuru başlar. Soruşturma aşamasında, soruşturmanın gizliliği esas olduğu için bu bilgiler E-devlet sisteminde yer almaz. Takipsizlik kararı da soruşturma aşamasına ilişkin bir karar olduğu için E-devlet sisteminden görüntülenemez. Burada boşanma davasının takibinden farklı bir durum bulunmaktadır. Bununla beraber tebliğ suretiyle takipsizlik kararının öğrenilmesi mümkündür. Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar, suçtan zarar görene ve şüpheliye tebliğ edilir.

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Kime Tebliğ Edilir?

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Kararın kime tebliğ edileceği hususu Ceza Muhakemesi Kanununda özel olarak düzenlenmiştir. Buna göre karar kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar, suçtan zarar görene ve soruşturma nedeniyle önceden ifadesi alınmış ya da sorguya çekilmiş şüpheliye, tebliğ edilir.

Kovuşturma Yapılmasına Yer Olmadığına Dair Karara İtiraz Edilebilir Mi?

Kovuşturma yapılmasına yer olmadığına dair karar Cumhuriyet Savcısı tarafından verilir ve bu karara itiraz yolu açıktır. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 173.madde hükmüne göre Suçtan zarar gören, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren onbeş gün içinde, bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine itiraz edebilir. Bu kapsamda kovuşturmaya yer olmadığı kararına itiraz etme hakkı, mağdur veya suçtan zarar gören kişiye tanınmıştır. Söz konusu karara itiraz süresi, kararın tebliğinden itibaren 15 gündür.

İtirazın yapılacağı mercii ise kovuşturmaya yer olmadığına karar veren Cumhuriyet Savcısının yargı çevresinde görev yaptığı Ağır Ceza Mahkemesinin bulunduğu yerdeki Sulh Ceza Hakimliği’dir. Kovuşturmaya yer olmadığı kararına itiraz, bir itiraz dilekçesi marifetiyle yapılır. İtirazın dayanağı olarak ise eksik soruşturma yapılmış olması gösterilebilir. Yargıtay vermiş olduğu yakın tarihli bir kararında eksik soruşturma neticesinde verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı bozmuştur.

Kovuşturma Yapılmasına Yer Olmadığına Dair Karara İtiraz Dilekçe Örneği

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karara İtiraz Sonrasında Hangi İşlemler Yapılır? 

Takipsizlik kararına itiraz, Sulh Ceza Hakimliği’ne yapılır. Bu takdirde Sulh Ceza Hakiminin ne yönde hareket edebileceği Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 173/3. maddesinde düzenlenmiştir. 

Kanundaki düzenlemeye göre Sulh Ceza Hakimi, soruşturmanın genişletilmesine gerek olup olmadığını takdir eder. Soruşturmanın genişletilmesi gerektiğine kanaat getirirse bu hususu açıkça belirterek o yer Cumhuriyet Başsavcılığından talepte bulunur. Aksi takdirde kamu davası açılması için yeterli nedenler bulunmazsa istemi gerekçeli olarak reddeder. Bu takdirde itiraz eden giderlere mahkum edilir ve dosya Cumhuriyet Savcısına gönderilir.

Cumhuriyet savcısı ise kararı itiraz edene ve şüpheliye bildirir. Bununla beraber Sulh Ceza Hakimi kovuşturmaya yer olmadığına dair karara itirazı yerinde bulursa, Cumhuriyet Savcısı iddianame düzenleyerek dosyayı mahkemeye verir. Yargıtay 4.Ceza Dairesi vermiş olduğu bir kararında Sulh Ceza Hakimliğinin eksiklikler giderildikten sonra itiraz hakkında bir karar vermesi gereken yerde doğrudan kovuşturmaya yer olmadığı kararının ortadan kaldırılmasını hükmü bozma sebebi saymıştır.

Takipsizlik Kararına İtiraz Sorgulaması Nasıl Yapılır? 

Takipsizlik kararına itiraz neticesinde verilen karar, müşteki ve şüpheliye tebliğ edilir. Tebliğ suretiyle karardan haberdar olunmaması halinde soruşturmanın yürütüldüğü Cumhuriyet Başsavcılığının bulunduğu yer Adalet Sarayına giderek Sulh Ceza Hakimliği Ön Bürosundan tarafı olunan takipsizlik kararına itiraz sorgulaması yapılması mümkündür.

İcra Dosyası Takipsizlik İle Savcılık Takipsizlik Kararı Arasındaki Farklar Nelerdir?

İcra dosyasında takipsizlik kararı, alacaklı tarafın 1 yıl içerisinde dosyayla ilgili hiçbir işlem yapmaması halinde söz konusu olur. Bununla beraber icra dosyasında takipsizlik kararı verildiği takdirde, alacaklı tarafın dosyayı yenileme hakkı mevcuttur.

Savcılık takipsizlik kararı ise müşteki veya şüphelinin herhangi bir işlemine bağlı değildir. Savcılık takipsizlik kararı, suç şüphesinin yeterli seviyeye ulaşmaması veya kovuşturma olanağı bulunmadığı takdirde söz konusu olur. Bununla beraber kesinleşen takipsizlik kararı neticesinde aynı olayla ilgili yeni delil elde edilmediği sürece dosyanın yenilenmesi gibi bir durum söz konusu olmaz.

Takipsizlik Kararı Ne Zaman Kesinleşir?

Takipsizlik kararına itiraz edilmesi halinde itiraz hususu değerlendirilip reddedildiği takdirde takipsizlik kararı kesinleşir. Bununla beraber takipsizlik kararının tebliğinden itibaren 15 gün içinde karara itiraz edilmemesi halinde de takipsizlik kararı kesinleşir.

Takipsizlik Kararı Sonrasında Aynı Konuda Yeni Şikayet Yapılabilir Mi?

Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeniden şikayet yapılabilmesi bazı koşullara bağlı tutulmuştur.

Anılan madde hükmüne göre; kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeniden şikayette bulunulması “yeni delil” elde edilmesi şartına bağlanmıştır. Kamu davası açılması için yeterli şüphe oluşturacak yeni delil elde edilmediği ve bu hususta Sulh Ceza Hakimliği nezdinde karar verilmediği aynı fiilden dolayı kamu davası açılmaz. Kovuşturmaya yer olmadığına dair karara itiraz edildiği ve itirazın reddedildiği takdirde de kamu davası açılabilmesi için “yeni delil” edilmesi şartı aranır.

Takipsizlik Kararına İtiraz Adli Tatile Tabi Olan İşlerden Midir?

Hukuk sistemimizde her yıl 20 Temmuz ile 31 Ağustos arasında adli tatil uygulanmaktadır. Bu sürede sadece kanunda sayılan bazı işler yapılmaktadır. Ceza yargılamasına ilişkin usul kurallarını düzenleyen Türk Ceza Muhakemeleri Kanunu’na göre;

• Ceza işlerini gören makam ve mahkemeler her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar çalışmaya ara verirler.
• Soruşturma ile tutuklu işlere ilişkin kovuşturmaların ve ivedi sayılacak diğer hususların tatil süresi içinde ne suretle yerine getirileceği, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir.
• Adlî tatile rastlayan süreler işlemez. Bu süreler tatilin bittiği günden itibaren üç gün uzatılmış sayılır.

Bu kapsamda takipsizlik kararına itiraz süresi de adli tatil boyunca işlemez.

Görüleceği üzere yalnızca tutuklu işlere ilişkin süreler, adli tatil içerisinde işlemeye devam eder. Takipsizlik kararına itiraz süreleri ise adli tatil süresince işlemez.